Wypowiedzenie umowy o pracę to temat, który budzi wiele pytań zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Zrozumienie zasad i przepisów dotyczących okresu wypowiedzenia jest kluczowe dla obu stron umowy. W artykule przyjrzymy się szczegółowo, jakie są zasady wypowiadania umów o pracę w Polsce w 2025 roku.
Jakie są rodzaje umów o pracę?
Na polskim rynku pracy można wyróżnić kilka rodzajów umów o pracę, które różnią się między sobą m.in. okresem wypowiedzenia. Podstawowe rodzaje to umowa na czas nieokreślony, umowa na czas określony oraz umowa na okres próbny. Każdy z tych rodzajów umów ma swoje specyficzne zasady dotyczące wypowiedzenia.
Umowa na czas nieokreślony jest najbardziej stabilną formą zatrudnienia, gwarantującą pracownikowi ochronę prawną oraz możliwość dłuższego okresu wypowiedzenia. Z kolei umowa na czas określony jest często stosowana w przypadku projektów o ściśle określonym czasie trwania. Natomiast umowa na okres próbny pozwala pracodawcy na ocenę kompetencji pracownika przed podjęciem decyzji o dłuższym zatrudnieniu.
Umowa na okres próbny
Umowa na okres próbny to szczególny rodzaj umowy, który pozwala pracodawcy na sprawdzenie kompetencji pracownika. Maksymalny okres jej trwania wynosi 3 miesiące, jednak można ją zawrzeć także na 1 lub 2 miesiące. W przypadku krótszych okresów, możliwe jest jednorazowe przedłużenie umowy o miesiąc, jeśli wymaga tego charakter pracy. Po zakończeniu umowy próbnej możliwe jest zawarcie kolejnej umowy, ale tylko na inne stanowisko.
Długość okresu wypowiedzenia w przypadku umowy na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeśli okres próbny przekracza 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeśli okres próbny trwa 3 miesiące.
Umowa na czas określony
Umowa na czas określony jest często stosowana w sytuacjach, gdzie pracodawca potrzebuje pracownika na konkretny okres lub w celu zastępstwa. Kodeks pracy ogranicza możliwość zawierania takich umów do maksymalnie 33 miesięcy, a liczba takich umów z jednym pracownikiem nie może przekroczyć trzech. Jeśli te limity zostaną przekroczone, umowa automatycznie zmienia się w umowę na czas nieokreślony.
Okres wypowiedzenia umowy na czas określony uzależniony jest od okresu zatrudnienia i wynosi:
- 2 tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Umowa na czas nieokreślony
Umowa na czas nieokreślony jest najczęściej pożądaną formą zatrudnienia, zapewniającą stabilność. Długość okresu wypowiedzenia dla tej umowy również zależy od stażu pracy u danego pracodawcy:
- 2 tygodnie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Kiedy można złożyć wypowiedzenie?
Wypowiedzenie umowy o pracę może być złożone zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę. Każda ze stron ma prawo do zakończenia stosunku pracy z zachowaniem odpowiedniego okresu wypowiedzenia. Pracownik nie musi podawać przyczyny wypowiedzenia, natomiast pracodawca jest zobowiązany do wskazania konkretnego powodu w przypadku wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony.
W przypadku umów na czas określony i nieokreślony, okres wypowiedzenia liczy się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu złożenia wypowiedzenia. Dla umów próbnych, które mają krótsze okresy wypowiedzenia, liczy się je od dnia następującego po złożeniu wypowiedzenia, jeżeli to 3 dni robocze, lub od pierwszej niedzieli po złożeniu wypowiedzenia, jeżeli to tydzień lub dwa.
Warto pamiętać, że w okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia oraz dni wolnych na poszukiwanie pracy, jeśli to pracodawca złożył wypowiedzenie.
Jak skrócić okres wypowiedzenia?
Okres wypowiedzenia umowy o pracę można skrócić wyłącznie w określonych przypadkach. Pracodawca może jednostronnie skrócić trzymiesięczny okres wypowiedzenia do jednego miesiąca w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie za pozostały okres.
Możliwe jest także polubowne skrócenie okresu wypowiedzenia za porozumieniem stron. Wymaga to jednak zgody obu stron i nie wpływa na tryb rozwiązania umowy. Warto pamiętać, że skrócenie okresu wypowiedzenia w tym trybie nie daje pracownikowi prawa do odszkodowania.
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia
W pewnych sytuacjach możliwe jest rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Pracodawca może to zrobić w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, popełnienia przestępstwa lub utraty uprawnień przez pracownika. Pracownik natomiast może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, jeżeli jego zdrowie jest zagrożone wskutek wykonywanej pracy lub gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków wobec niego.
Jeśli umowa o pracę jest rozwiązywana bez wypowiedzenia, obie strony tracą swoje obowiązki i prawa w dniu złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy. Pracodawca musi jednak wystawić świadectwo pracy i wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych.
Porozumienie stron
Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron jest najprostszą formą zakończenia stosunku pracy. Wymaga zgody obu stron i pozwala na elastyczne ustalenie daty zakończenia umowy. Jest to popularne rozwiązanie, gdy obie strony chcą zakończyć współpracę w sposób polubowny.
Podsumowując, okres wypowiedzenia umowy o pracę jest kluczowym elementem zarządzania zatrudnieniem. Zrozumienie jego zasad pozwala na uniknięcie nieporozumień i konfliktów w miejscu pracy. Niezależnie od rodzaju umowy, znajomość swoich praw i obowiązków jest podstawą podejmowania świadomych decyzji dotyczących kariery zawodowej.
Co warto zapamietać?:
- Rodzaje umów o pracę w Polsce: umowa na czas nieokreślony, umowa na czas określony, umowa na okres próbny.
- Okres wypowiedzenia umowy na okres próbny: 3 dni (do 2 tygodni), 1 tydzień (powyżej 2 tygodni), 2 tygodnie (3 miesiące).
- Okres wypowiedzenia umowy na czas określony: 2 tygodnie (krócej niż 6 miesięcy), 1 miesiąc (co najmniej 6 miesięcy), 3 miesiące (co najmniej 3 lata).
- Okres wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony: 2 tygodnie (krócej niż 6 miesięcy), 1 miesiąc (co najmniej 6 miesięcy), 3 miesiące (co najmniej 3 lata).
- Możliwość rozwiązania umowy bez wypowiedzenia w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracownika lub pracodawcę.
